Sisu: Het geheim van de Finnen dat heel Europa nodig heeft
Elke paar jaar neemt een nieuwe Scandinavische trend Europa over – soms praktisch, zoals de Zweedse verzorgingsstaat of IKEA-meubels, soms filosofisch, zoals de Deense hygge. Maar in een tijd waarin het continent zich blootgesteld voelt aan meerdere bedreigingen, zijn Europeanen op zoek naar iets substantieels. En dat iets is, zoals The Economist opmerkt, waarschijnlijk wat de Finnen sisu noemen.
Finland heeft veel meegemaakt: eeuwenlang onder Zweeds en Russisch bewind werd het pas in 1917 onafhankelijk en vocht het twee keer tegen de Sovjet-Unie om het te behouden. Tegenwoordig staat het land, met een gedeelde grens van 1.350 kilometer met Rusland, opnieuw voor een existentiële uitdaging – en toch zonder paniek.
Finnen zijn de gelukkigste mensen ter wereld. ‘Als wij de gelukkigsten zijn, hoe ellendig moeten de anderen dan zijn?’ ze houden zichzelf voor de gek.
Voor Finland is psychologische veerkracht onderdeel van de nationale veiligheid. Zoals Annukka Ylivaara, plaatsvervangend hoofd van het Nationale Veiligheidscomité, aan de Economist uitlegt, is het doel “ervoor te zorgen dat burgers kunnen blijven leven – bidden, musea bezoeken, sporten – zelfs midden in een crisis.” De actieve deelname van burgers aan de verdediging van het land is niet alleen een recht, maar een plicht die al op jonge leeftijd wordt gecultiveerd.
Op de Jätkäsaari basisschool in Helsinki gaan kinderen ‘s ochtends alleen naar school, zonder begeleiding van hun ouders. De les ‘veilige samenleving’ is verplicht: de jongeren doen veiligheidswandelingen in de buurt, terwijl de ouderen online desinformatie leren herkennen. Later wordt militaire dienst verplicht voor mannen, terwijl steeds meer vrouwen zich vrijwillig aanmelden.
Bij oefeningen op de militaire basis van Santahamina worden jonge soldaten zelfs getraind in deurblaasoperaties. Op de vraag of ze zouden vechten in het geval van een Russische invasie, antwoorden ze allemaal zonder aarzeling ‘ja’. Uit een onderzoek blijkt dat 80% van de Finnen de wapens zou opnemen om het land te verdedigen – zelfs als de uitkomst onzeker leek. In Italië bedraagt het overeenkomstige cijfer slechts 14%.
Veiligheid stopt niet bij het leger. Veel volwassenen nemen deel aan meerdaagse nationale veiligheidsseminars – uitnodigingen die als ere worden beschouwd en fungeren als datingnetwerk voor de Finse elite. Politici en zakenmensen beweren trotse afgestudeerden te zijn, waarbij ze vaak zelfs hun ‘groepsnummer’ noemen, terwijl anderen zouden zeggen dat ze een masterdiploma van een prestigieuze universiteit hebben behaald.
“De Finse houding is niet om in paniek te raken”, zegt de president van het land, Alexander Stubb. Toen drones onlangs zorgen baarden op luchthavens in Denemarken en Duitsland, waarschuwde hij: “We reageren en treden op wanneer dat nodig is.” Op 57-jarige leeftijd belichaamt hij – bekend om zijn fysieke uithoudingsvermogen – letterlijk de geest van sisu.
Sisu kan niet gemakkelijk worden ‘geïntroduceerd’, zegt auteur Elisabet Lahti. “Je komt er niet achter. Dat onthoud je.” Het roept Europeanen op om hun eigen momenten van veerkracht terug te winnen – van de eurocrisis en de Brexit tot de pandemie. De geschiedenis van de EU zelf is vol van dergelijke beproevingen – en herinnert ons eraan dat kalmte en volharding het sterkste wapen blijven.
Voor de Finnen betekent kalmte geen onverschilligheid, maar trots op wat ze hebben opgebouwd: een sterke verzorgingsstaat en een samenleving gebaseerd op vertrouwen. Van armoede tot welvaart: Finland heeft geleerd dat niets als vanzelfsprekend wordt beschouwd. En deze les – van sisu – zou wel eens precies kunnen zijn wat de rest van Europa vandaag de dag nodig heeft.






























































