Het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek (AVL) ziekenhuis heeft de ambitieuze doelstelling om een behandeling voor uitgezaaide kanker te ontwikkelen zonder de betrokkenheid van de farmaceutische industrie. Dit unieke initiatief, dat wereldwijd als ongekend wordt beschouwd, heeft als doel om de kosten voor kankermedicijnen te verlagen en tegelijkertijd effectievere behandelingen beschikbaar te maken voor patiënten.
De onderzoekers Inge Jedema, John Haanen en Bastiaan Nuijen hebben een innovatieve behandeling ontwikkeld die gebruikmaakt van lichaamseigen immuuncellen om uitgezaaide tumoren te bestrijden. Deze methode, bekend als TIL-behandeling, heeft aangetoond dat ongeveer 50 procent van de patiënten met uitgezaaide huidkanker er baat bij heeft. Het AVL is erin geslaagd om deze behandeling te ontwikkelen zonder commerciëel gewin, wat het proces aanzienlijk goedkoper maakt in vergelijking met traditionele farmaceutische ontwikkelingen.
De rol van de farmaceutische industrie in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen wordt steeds kritischer bekeken. Veel nieuwe behandelingen komen tot stand wanneer er een winstoogmerk aan te pas komt, wat leidt tot torenhoge prijzen die voor veel patiënten onbereikbaar zijn. Dit heeft geleid tot een groeiende vraag naar alternatieve modellen voor medicijnontwikkeling die niet afhankelijk zijn van commerciële belangen.
Desondanks is het voor academische ziekenhuizen zoals het AVL een enorme uitdaging om zonder de steun van de farmaceutische sector een geneesmiddel goedgekeurd te krijgen. De kosten voor klinische fase 3-studies kunnen oplopen tot tientallen miljoenen euro’s, en het bijbehorende juridische proces is vaak complex. Dit heeft ertoe geleid dat andere ziekenhuizen, zoals het Leids Universitair Medisch Centrum en UMC Groningen, ook proberen eigen therapieën te ontwikkelen zonder investeerders, maar tot nu toe is het hen niet gelukt om deze verder te brengen.
De farmaceutische industrie ziet de opkomst van non-profit behandelingen als een bedreiging voor hun verdienmodel. Dit heeft geleid tot beschuldigingen van oneerlijke concurrentie en heeft de mogelijkheid van onafhankelijk onderzoek bemoeilijkt. Deskundigen in de gezondheidszorg benadrukken dat het essentieel is voor ziekenhuizen om zich te concentreren op de zorg voor patiënten en niet op het ontwikkelen en verkopen van medicijnen.
Toch heeft het AVL met succes een fase 3-studie afgerond en een dossier ingediend bij de Europese geneesmiddelenautoriteit (EMA). Dit is mogelijk gemaakt door donaties en subsidies, waaronder een bijdrage van KWF Kankerbestrijding. Het AVL hoopt dat, door het oprichten van een non-profitorganisatie, de verantwoordelijkheden voor de handelsverplichtingen na goedkeuring kunnen worden beheerd zonder dat dit ten koste gaat van de zorg die zij aanbieden.
De concurrentie met de Amerikaanse farmaceut Iovance Biotherapeutics, die een vergelijkbare behandeling heeft ontwikkeld, voegt een extra laag van urgentie toe aan de situatie. Terwijl Iovance al een registratie bij de EMA heeft ingediend, werkt het AVL hard om ervoor te zorgen dat hun behandeling niet alleen veilig is, maar ook toegankelijk en betaalbaar voor Europese patiënten.
Met de kosten van de behandeling van het AVL geschat op ongeveer 125.000 euro per patiënt, in tegenstelling tot meer dan 515.000 dollar voor de Amerikaanse variant, is de noodzaak om de zorg betaalbaar te houden een drijvende kracht achter dit initiatief. De onderzoekers van het AVL zijn vastberaden om een behandeling te bieden die niet alleen effectief is, maar ook de financiële lasten voor patiënten en het zorgsysteem aanzienlijk kan verlichten.
