In 1929 slaagde de Nationaal Socialistische Partij (NSDAP) van Adolf Hitler er voor het eerst in de geschiedenis in om toe te treden tot een cruciaal parlement van een historische Duitse staat: Thüringen, waar Weimar ligt en waar de liberale Duitse Weimar-grondwet van 1919 werd ondertekend. De nazi-partij bestuurde vervolgens voor het eerst samen met de toenmalige conservatieve partij op staatsniveau. In september 2024 kwam het extreemrechtse Alternatief voor Duitsland (AfD) naar voren als de eerste partij bij de lokale verkiezingen van Thüringen. Geen enkele partij wilde met haar meeregeren.
De Grote Crash van 1929 had ernstige gevolgen voor de industriële economie van Duitsland, die net hersteld was van de nederlaag van de Eerste Wereldoorlog, waardoor deze in een depressie wegzakte. De voorspellingen voor de Duitse economie zijn vandaag de dag nog steeds onheilspellend. Eind 2024 was een twee jaar durende recessie voltooid voor de ‘stoommachine’ van Europa. Bij de verkiezingen van 1930 wonnen de nationaal-socialisten van Hitler bijna 18% en kwamen naar voren als de tweede partij op federaal niveau. Bij de volgende verkiezingen van 1932 wonnen ze met ongeveer 33% en in januari 1933 werd Hitler beëdigd als kanselier. In de aanloop naar de vervroegde federale verkiezingen op 23 februari 2025 staat het Alternatief voor Duitsland (AfD) op de tweede plaats in alle opiniepeilingen met ongeveer 20%.
Kanselier-kandidaat Alice Weidel van de partij wordt 24% geschikter geacht voor het kanselierschap dan kandidaat-kandidaat van de Christen-Democraten (CDU), Friedrich Merz, de partij die koploper is in de peilingen. Ze stelt dat haar uiteindelijke doel de volgende verkiezingen zijn. Dan zou haar partij volgens haar een kans maken om in de regering te zitten. In een recent artikel in Welt, X steunt Tesla-tycoon en Donald Trump-man Elon Musk openlijk de AfD en voorspelt hij dat deze een “epische overwinning” zal behalen, zonder te specificeren wanneer. Hij zei ook dat AfD-leider Alice Weidel “met een Sri Lankaanse symbiont” niet kan worden vergeleken met Hitler.
De AfD staat onder de loep van de Constitutionele Beschermingsorganisatie voor extreemrechtse actie, haar leden Hoewel ze hun connecties met neonazi’s niet verborgen willen houden, stonden haar jeugd ook onder toezicht. 113 Duitse parlementsleden hebben onlangs bij het parlement een verzoek ingediend om het te verbieden. Onthullingen van vorig jaar brachten een geheim plan van de AfD in Potsdam aan het licht voor massale pogroms en gedwongen ‘repatriëringen’ zelfs genaturaliseerde Duitsers met een immigrantenachtergrond. Nieuwe onthullingen spreken van ‘steekpenningen’ tussen AfD-parlementsleden en jonge neonazi’s.
Het is een feit dat de tweede partij die aan de macht is, in het politieke leven en in de publieke sfeer nauwelijks kan worden genegeerd. De extreme toespraak van de AfD over massale deportaties van alle ‘buitenlanders’ of terugkeren naar het merk of het bestendigen van de archetypische Duitse familie neigt mainstream te worden. De traditionele partijen, belegerd of doelwit, spelen het spel van de AfD om zetels in het parlement te redden, waarbij ze soms even sterke anti-immigrantenretoriek aannemen. De terroristische aanslag in Solingen afgelopen zomer heeft dit aangetoond, evenals de recente aanslag in Maagdenburg.
De Bondsrepubliek Duitsland, met haar turbulente geschiedenis, stevent af op vervroegde verkiezingen te midden van oorlogen en een nieuwe economische crisis, met angst, zonder vertrouwen en met gespannen democratische reflexen. Instituties bestaan en functioneren als een muur tegen de vijanden van de democratie, zeggen constitutionalisten en de Duitse president van de republiek. Maar wat gebeurt er als democratische instellingen geleidelijk van binnenuit worden uitgehold door extreemrechts gif? Dit gebeurde in de Weimarrepubliek met haar modelgrondwet en progressieve parlementaire instellingen. De naoorlogse Duitse grondwet van 1949 en het Constitutionele Hof van Karlsruhe zijn zeker bakens van democratie en de rechtsstaat voor de hele wereld. Maar de geschiedenis laat zien dat deze niet voldoende zijn om de staat te beschermen tegen antidemocratische afwijkingen.
