Met behulp van de röntgenruimtetelescoop XMM-Newton heeft een team van astronomen een enorm zwart gat waargenomen dat al bekend stond om zijn mysterieuze gedrag, en was ze getuige van nog een vreemd fenomeen. Het team onder leiding van wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) ontdekte steeds vaker uitbarstingen van hoogenergetisch licht dat uit het zwarte gat kwam. In hun publicatie in het online prepublicatiearchief arXiv schatten de onderzoekers dat een witte dwerg (de overblijfselkern van een inmiddels dode ster) de randen van het zwarte gat heeft benaderd, waarbij de interactie deze explosies veroorzaakte.
Het zwarte gat in kwestie heeft de codenaam 1ES 1927+654 en bevindt zich op ongeveer 270 miljoen lichtjaar afstand van de aarde. Het heeft een massa die ongeveer een miljoen maal groter is dan die van de zon. Dit zwarte gat wekte in 2018 de interesse van de wetenschappelijke gemeenschap toen de wervelende wolk van plasma (geïoniseerd gas) eromheen verdween en vervolgens weer verscheen. Dit was iets dat astronomen nog nooit eerder rond een zwart gat hadden gezien.
De situatie werd nog vreemder toen het MIT-team in een steeds sneller tempo röntgenuitbarstingen in het zwarte gat ontdekte. In de loop van twee jaar is de snelheid van deze hoogenergetische flitsen toegenomen van eens per 18 minuten naar eens per 7 minuten. Dit is ongekend gedrag voor een zwart gat.
Als deze vreemde episoden het resultaat zijn van een witte dwerg die rond het zwarte gat draait, dan voert deze dode ster een ongelooflijke kosmische evenwichtsoefening uit. “Dit zou het dichtst in de buurt komen van een zwart gat. Dit vertelt ons dat objecten zoals witte dwergen gedurende een relatief langere periode zeer dicht bij een waarnemingshorizon kunnen leven”, zegt Megan Masterson, een van de leiders van het onderzoeksteam.
Als de bron van deze vreemde episodes inderdaad een witte dwerg is, denken onderzoekers dat deze kan worden gedetecteerd met behulp van rimpelingen in ruimte en tijd, de zogenaamde zwaartekrachtsgolven die door het systeem worden uitgezonden. De huidige zwaartekrachtgolfdetectoren zoals de Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory (LIGO) zijn niet gevoelig genoeg om dergelijke emissies te detecteren. Opkomende zwaartekrachtgolfobservatoria zoals NASA’s Laser Interferometer Space Antenna (LISA) kunnen echter nauwkeurig genoeg zijn om een dergelijke detectie uit te voeren en vast te stellen wat er precies aan de hand is in het zwarte gat.
