Bijna 30 jaar zijn verstreken sinds Guinness World Records officieel stopte met het opnemen van records over extreme slapeloosheid. Het record van Robert McDonald – 18 dagen, 21 uur en 40 minuten zonder slaap – blijft dus ongebroken. Het besluit uit 1997 was gebaseerd op drie redenen: technisch, ethisch en vooral het voor de hand liggende gevaar van langdurig slaapgebrek. Ondanks deze logica lijken we in het dagelijkse politieke en sociale leven comfortabel met de instrumentalisering van slaap.
De exploitatie van slaap voor politieke doeleinden lijkt bijzonder regressief, vooral in een tijd waarin technologieën banen bedreigen die geen slaap nodig hebben. Een van de aspecten van de instrumentalisering van slaap is de presentatie van slaap als zwakte of reden voor politiek diskrediet. Deze retoriek werd bijvoorbeeld gebruikt door Donald Trump, die Joe Biden ‘Sleepy Joe’ noemde.
Het tweede aspect is de verheerlijking van slapeloosheid als een deugd. Mensen die minder slapen worden gezien als harder, toegewijder en productiever. Investeerders, bankiers en senior managers tonen hun bereidheid om slaap op te offeren als teken van professionele toewijding.
De instrumentalisering van slaap is niet alleen een Amerikaans fenomeen. In Japan verklaarde premier Sanae Takaichi dat zij maar 3 uur per nacht slaapt en organiseerde vergaderingen in de vroege ochtenduren. Uitputting wordt daar gepresenteerd als een politieke deugd die de samenleving wordt opgeroepen te omarmen.
Het gevaar van deze politieke instrumentalisering is niet alleen direct, maar ook dieper en verontrustend: ontmenselijking. Mensen worden beoordeeld op basis van hoe weinig slaap ze krijgen, waardoor ze veranderen in prestatiemachines in plaats van menselijke wezens. Het is belangrijk om te onthouden dat niemands nalatenschap, politiek of anderszins, mag worden gemeten in slapeloze uren. In een wereld die al haar uithoudingsvermogen op de proef stelt, is slaap geen zwakte maar een menselijke grens, en misschien wel een stille daad van verzet.
