In 2025 stemden bijna 1 op de 5 Europese kiezers in de laatste nationale verkiezingen op een rechtse anti-systeem partij, volgens een recente beleidstekst van het Liberal Studies Center. Deze tekst onderzoekt de opkomst van anti-systeem partijen in Europa en de effecten van hun heerschappij op de economie, instellingen en openbaar beleid. Uit het onderzoek blijkt dat regeringen geleid door anti-systeem politieke krachten leiden tot “recessiebeleid op het gebied van de economie en de verzwakking van de wet”.
Anti-systeem regeringen hebben volgens wetenschappelijk onderzoek een lagere economische prestatie wat betreft de groei van het BBP in vergelijking met niet-populistische regeringen. Ze vergroten taken, verminderen handelsvolume en financiële transacties, en verhogen de overheidsschuld en inflatie aanzienlijk. Daarnaast kunnen deze regeringen de rechtsstaat snel ondermijnen, vooral in landen waar deze al zwak was. De controlemechanismen van rechtvaardigheid worden beperkt en vrije verkiezingen en persvrijheid worden negatief beïnvloed.
Tijdens de coronapandemie hebben anti-systeem regeringen de ernst van de situatie onderschat en hebben ze niet effectief beperkende maatregelen geïmplementeerd, wat heeft geleid tot hogere overmatige mortaliteit in vergelijking met niet-populistische regeringen.
Het aantrekkelijke van anti-systeem partijen, volgens Kefime General Manager Nikos Robapa, ligt in hun belofte om effectievere regeringen te vormen die niet beperkt worden door de strikte kaders van liberale democratie. Echter, de wetenschappelijke studie toont aan dat deze partijen niet alleen de instellingen eroderen wanneer ze regeren, maar ook niet effectiever zijn dan systemische partijen, zowel in normale omstandigheden zoals economisch beheer, als in noodsituaties.
De opkomst van anti-systeem partijen heeft dus gevolgen voor zowel de economie als de rechtsstaat in Europese landen. Het is belangrijk om de impact van deze politieke krachten op de samenleving en de democratie nauwlettend te blijven volgen.
