De nazaten van een held van het Ethiopische verzet tegen Europese imperialisme proberen een gouden medaille terug te halen die door Italiaanse troepen werd meegenomen. De medaille, de “Imperial Order of the Star of Ethiopia”, was in het bezit van Ras Desta Damtew, een schoonzoon van keizer Haile Selassie en commandant van een guerrillaleger. Zijn gevangenneming en executie in 1937 betekenden het einde van het Ethiopische verzet tegen de bezetting door fascistisch Italië.
De medaille dook in november op een veiling op via het platform LiveAuctioneers, aangeboden door het Zwitserse bedrijf La Galerie Numismatique. De geschatte waarde lag tussen de €60.000 en €90.000. De beschrijving op de website gaf expliciet aan dat het object afkomstig was van “een Italiaanse soldaat die aanwezig was bij de gevangenneming van de prins”.
“Ik voelde meteen woede dat ze zo openlijk claimden dit te hebben meegenomen van iemand die geëxecuteerd is,” zei Laly Kassa, een kleindochter van Desta Damtew. “Dit was zo schrijnend dat we als familie besloten iets te ondernemen.”
De familie heeft advocaat Chris Marinello, gespecialiseerd in kunstteruggave, ingeschakeld. Hij werkt pro bono om de medaille terug te halen. Volgens Kassa heeft La Galerie Numismatique aanvankelijk een restitutieverzoek afgewezen en aangeboden de medaille te verkopen voor €61.595, inclusief kosten en BTW. Tijdens de veiling op 1 december werd het minimumvereiste bod echter niet gehaald. De huidige eigenaar, een Britse verzamelaar van militaire memorabilia, is inmiddels in direct overleg met de vertegenwoordiger van de familie Damtew. Het Zwitserse veilinghuis heeft geen commentaar gegeven.
Volgens historicus James De Lorenzi is de medaille bijzonder belangrijk vanwege de directe link met een vermeende oorlogsmisdaad. Desta Damtew werd op 24 februari 1937 gevangengenomen en geëxecuteerd door Ethiopische strijders onder leiding van Italiaanse officieren. In 1948 beschuldigde de Ethiopische regering tien Italianen bij de VN-Oorlogsmisdadencommissie van betrokkenheid bij zijn dood. De VN concludeerde dat deze individuen als oorlogsmisdadigers konden worden beschouwd.
“De medaille werd meegenomen door een agent van het fascistische regime die direct betrokken was bij deze oorlogsmisdaad,” zei De Lorenzi. “Gegeven deze herkomst is terugkeer naar Ethiopië de enige juiste keuze.”
De mogelijke teruggave van de medaille zou de aandacht kunnen richten op andere geplunderde objecten uit de Italiaanse bezetting van Ethiopië tussen 1935 en 1941. Artikel 37 van het Vredesverdrag van Parijs uit 1947 verplichtte Italië om binnen 18 maanden alle kunstvoorwerpen en historische objecten terug te geven. Behalve de terugkeer van de Obelisk van Axum in 2005, is hier weinig van terechtgekomen.
Ras Desta Damtew was lid van de Ethiopische aristocratie en een icoon van Afrikaans verzet tegen kolonialisme. Zijn familie heeft aangegeven dat de medaille, indien teruggekeerd, niet privé zal worden gehouden, maar een permanente plek zal krijgen in het Nationaal Museum van Ethiopië in Addis Abeba.
Ondanks zijn koninklijke achtergrond wordt Damtew ook geëerd door socialistische en antikoloniale bewegingen wereldwijd. Zijn vader, Fitawrari Damtew Ketena, sneuvelde in de Slag bij Adwa in 1896, een cruciaal moment in de Afrikaanse geschiedenis van verzet tegen Europese overheersing. In 1935 werd Ethiopië echter het eerste slachtoffer van de agressie van de Asmogendheden, toen Italië het land vanuit Eritrea binnenviel.
