Al tientallen jaren is de “orthodoxie” van het Amerikaanse recht samengevat in de doctrine: “De mindere overheidsregels beter.” Van Reagan en Thatcher tot hun fans aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, de vrije markt werd niet alleen beschouwd als het meest effectieve economische model, maar bijna de natuurwetgeving. Vandaag stort deze zekerheid in. En niet door socialisten, maar door Donald Trump zelf – een miljardair verheerlijkt door het kapitalisme en verrijkte rijkelijk de onzichtbare hand van de vrije markt en vrijhandel. Van de taken en de overeenkomst met Nvidia en AMD tot 15% “stijging” tot de verkoop van China, tot de intentie van het Witte Huis om Intel te verwerven, rendt het staatsrendement als aandeelhouder en toezichthouder. En tegelijkertijd probeert het ook het monetaire beleid te beïnvloeden, door op alle mogelijke manieren te “pushen” om de rentetarieven te verlagen.
De meest indrukwekkende zijn niet de bewegingen van Trump. Het is de stilte van de Amerikaanse zakelijke elite. De Kamer van Koophandel, die ooit “bureaucratische willekeur” aan de kaak stelde, zelfs voor creditcardkosten, gaat nu niet uit. Business Roundtable, die ooit sprak over “belasting onrecht”, struikelt vandaag voor de ongekende “Shakedown” van Silicon Valley. Zoals CEO van een grote industrie commentaar gaf op CNN: “Niemand wil het Sauron -oog eraan trekken.”
Het fenomeen is niet beperkt tot de VS. In Europa beseffen velen de behoefte aan staatssteun in kritieke economie en beveiligingsgebieden, waar bedrijven moeten concurreren met China en Amerikaanse reuzen. Tegelijkertijd zijn schulden en verhoogde defensiekosten vooraanstaande regeringen om de centrale banken – indirect – te duwen om de rentetarieven laag te houden. Voormalig IMF -hoofdeconoom Kenneth Rogov heeft het al over een “nieuw tijdperk van fiscale dominantie”. In Groot -Brittannië zijn 30 jaar obligaties uitgeworpen, in Duitsland wordt de “schuldenrem” gesloopt, terwijl in Japan de centrale bank de opbrengsten kunstmatig laag houdt om ontsporing te voorkomen.
Thatcher wiens fans fan zijn geweest door Trump, de politicus die zich identificeerde met privatisering en marktaanbidding, zou het moeilijk vinden om de wereld van 2025 te herkennen. In het tijdperk van vandaag is de staat op zoek naar marktaandeel, soms in naam van de veiligheid, soms in naam van soevereiniteit. De cruciale vraag is of deze overgang tijdelijke beugels of permanente verandering markeert. De waarheid is dat de absolute soevereiniteit van de vrije markt mogelijk de uitzondering was. Van de 19e eeuw protectionistisch Amerika tot post -water Europese staatsplanningsplanning, de slinger is altijd omgedraaid. En vandaag is het weer terug. De vrije markt stierf niet. Maar hij is niet langer alleen. Het statisme keert terug – niet als een “nachtmerrie”, maar als een hulpmiddel in handen van leiders die ontdekken dat politiek zoeter is dan marktdiscipline.
