Aan de oevers van het Meer van Nicea, slechts een uur verwijderd van Constantinopel, lag eeuwenlang een van de grootste mysteries uit de christelijke geschiedenis verborgen. Een luchtfoto uit 2014 onthulde de plattegrond van een verzonken basiliek, die vandaag de dag, te midden van droogte en terugtrekkend water, als een monument is verschenen. Uit de aanwijzingen blijkt dat dit niet zomaar een tempel is, maar waarschijnlijk de plaats waar het Eerste Oecumenisch Concilie in 325 na Christus plaatsvond.
De Wall Street Journal presenteerde onlangs een gedetailleerd rapport over deze ontdekking ter gelegenheid van het bezoek van Paus Leo aan Turkije. De Turkse archeoloog Mustafa Sahin had jarenlang het Meer van Nicea onderzocht, waarbij de lokale bevolking al bekend was met de stenen overblijfselen in het meer. Echter, niemand had de ware betekenis ervan begrepen totdat de basiliek in zijn geheel verscheen vanwege de langdurige droogte.
Uit recente studies blijkt dat de verzonken basiliek veel meer was dan een bedevaartsoord; het was waarschijnlijk de plaats waar het Eerste Oecumenisch Concilie begon. Dit historische concilie van bisschoppen resulteerde in de Geloofsbelijdenis van Nicea, een belangrijk symbool van het christelijk geloof dat vandaag de dag nog steeds wordt aanvaard door de meeste christelijke kerken.
Paus Leo XIV bezocht samen met Oecumenische Patriarch Bartholomeus de ruïnes van Nicea en las samen de geloofsbelijdenis voor bij de fundamenten van de tempel. Dit symbolische gebaar van toenadering markeerde eenheid en hereniging binnen de Kerk, volgens metropoliet Emmanuel Adamakis van Frankrijk.
Het Eerste Oecumenisch Concilie werd bijeengeroepen door de Romeinse keizer Constantijn om de theologische controverse rond de goddelijkheid van Jezus op te lossen. Uiteindelijk kozen de bisschoppen voor de bewoordingen van de geloofsbelijdenis die verklaarden dat de Zoon gelijk is aan de Vader.
De ontdekking van deze basiliek buiten de muren van Nicea roept vragen op over waarom deze niet binnen de stadsmuren werd gebouwd. De historische ontwikkeling van het gebied, inclusief de marteldood van Sint Neophytos en de daaropvolgende ontwikkeling van een heiligdom en basiliek, werpt meer licht op de redenen achter de locatie van de tempel.
De recente doorbraak kwam in 2018 toen een fresco van het Concilie van Nicea werd ontdekt in de Vaticaanse Bibliotheek, waarop de basiliek buiten de muren naast een meer te zien was. Deze vondst bevestigde de vermoedens van archeologen en bijbelgeleerden over de oorspronkelijke locatie van het concilie.
Al met al is de opkomst van deze eeuwenoude basiliek uit het Meer van Nicea niet alleen een verbazingwekkende archeologische vondst, maar ook een levende link naar het cruciale moment in de christelijke theologie. Het mysterie dat eeuwenlang historici, theologen en archeologen heeft beziggehouden lijkt nu eindelijk zijn antwoord te hebben gevonden in de serene wateren van het meer.
