Europa denkt het ondenkbare (volgens zijn eigen normen) – Op zoek naar manieren om terug te vechten tegen Rusland
Terwijl Rusland aanvallen uitvoert met drones en agenten in NAVO-landen, is Europa nu bezig met iets wat een paar jaar geleden ondenkbaar zou zijn geweest: het plannen van manieren om terug te vechten.
De ideeën van Europeanen voor vergelding variëren van gezamenlijke offensieve cyberoperaties tegen Rusland en snellere, meer gecoördineerde toekenning van de verantwoordelijkheid voor hybride aanvallen, direct gericht op Moskou, tot verrassende militaire oefeningen onder leiding van de NAVO aan de Russische grenzen, aldus twee hoge Europese regeringsfunctionarissen en drie EU-diplomaten.
“De Russen testen voortdurend de grenzen – wat is de reactie, hoe ver kunnen we gaan?” zei de minister van Buitenlandse Zaken van Letland, Baiba Braze, in haar interview. “Er is een meer proactieve reactie nodig”, zei hij tegen Politiek. “En het zijn niet de woorden die een boodschap zenden, het zijn de daden.”
Russische drones hebben het luchtruim geschonden van Polen en Roemenië in de afgelopen weken en maanden, terwijl mysterieuze drones chaos veroorzaakten op luchthavens en militaire bases op het hele oude continent. Andere incidenten zijn onder meer GPS-storing, het binnendringen van straaljagers en oorlogsschepen in de Europese lucht- en zeeruimte, en een explosie op een cruciale Poolse spoorverbinding die militaire hulp naar Oekraïne vervoert.
“Over het geheel genomen moeten Europa en het Bondgenootschap zich afvragen hoe lang we bereid zijn dit soort hybride oorlogsvoering te tolereren en of we moeten overwegen om zelf actiever te worden op dit gebied”, zei de Duitse vice-minister van Defensie Florian Hahn bij Wereld televisie vorige week.
Hybride aanvallen zijn niets nieuws. Rusland heeft de afgelopen jaren beulen gestuurd om politieke tegenstanders in Groot-Brittannië te vermoorden, is beschuldigd van het opblazen van wapendepots in Midden-Europa, heeft geprobeerd de EU te destabiliseren door extreemrechtse partijen te financieren, is verwikkeld in een desinformatieoorlog op sociale media en heeft geprobeerd verkiezingen te beïnvloeden in landen als Roemenië en Moldavië.
De omvang en frequentie van de huidige aanvallen zijn echter ongekend. De Globsec, een in Praag gevestigde denktank, schatte dat tussen januari en juli in Europa meer dan 110 sabotagedaden en pogingen tot aanvallen zijn uitgevoerd, voornamelijk in Polen en Frankrijk, door mensen die banden hebben met Moskou.
“De wereld van vandaag biedt een veel opener – je zou zelfs kunnen zeggen creatieve – ruimte voor buitenlands beleid”, zei de Russische president Vladimir Poetin tijdens het forum Valdai in oktober, en voegde eraan toe: “We houden de toenemende militarisering van Europa nauwlettend in de gaten. Is het slechts retoriek of is het tijd om te antwoorden?”
Rusland beschouwt de EU en de NAVO misschien als rivalen of zelfs vijanden – de voormalige Russische president en huidig plaatsvervangend hoofd van de Veiligheidsraad van het Kremlin, Dmitri Medvedev, zei vorige maand: “De VS is onze tegenstander.” Europa wil echter geen oorlog met een kernmacht en moet een manier vinden om te reageren op een manier die Moskou afschrikt, zonder de ‘rode lijnen’ van het Kremlin te overschrijden die tot een openlijk conflict zouden kunnen leiden.
Maar dit betekent niet dat men zich moet terugtrekken, aldus de Zweedse defensiechef, generaal Michaël Cleason. “We kunnen het ons niet permitteren bang en ongerust te zijn over mogelijke escalatie”, zei hij om toe te voegen: “We moeten beslissend zijn.”
Tot nu toe is het antwoord het versterken van de verdediging. Na het neerhalen van Russische oorlogsdrones boven Polen kondigde de NAVO aan dat zij de luchtverdediging en drone-detectiesystemen aan de oostflank zou versterken – een stap die door de EU wordt gesteund.
Zelfs dit maakt Moskou boos. De Europeanen “Ze moeten vrezen en beven als stomme dieren in een kudde die naar de slacht wordt geleid” verklaarde Medvedev. “Ze moeten besmeurd zijn met angst, omdat ze hun nabije en pijnlijke einde voelen.”
Snelheid verandering
Regelmatige Russische provocaties veranderen de toon in de Europese hoofdsteden.
Na het inzetten van 10.000 troepen om de kritieke infrastructuur van Polen te beschermen na sabotage op de spoorlijn Warschau-Kiev, heeft de Poolse premier Donald Tusk beschuldigde Moskou er vrijdag van zich hieraan over te geven “staatsterrorisme”.
Na het incident zei de Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor het buitenlands beleid Kaya Callas verklaarde dat dergelijke bedreigingen vormen “extreem risico” voor de Unie en betoogde dat deze zou moeten bestaan “sterke reactie”.
